José María Fernández Inclán

Fosa Común de Sestás

José María es uno de los cuarenta y nueve presos internos en el Campo de Concentración de Camposancos, juzgados en Consejo de Guerra Sumarísimo por el Tribunal Militar Permanente Nº 1 de Gijón, que se había desplazado a Camposancos en mayo de 1938, condenados a la pena de muerte y fusilados contra el muro del cementerio de Sestás (A Guarda) en dos grupos, el primero de treinta y un prisioneros el 2 de julio de 1938 y el 20 de julio otros dieciocho...

para leer o artigo preme no botón de abaixo   

Familia Jaso de Tui

O patriarca da familia, Enrique, nacera en 1879 en Laguardia (Álava) e chegou a Tui en 1902 como Oficial Mayor de Secretaría, facéndose un cidadá máis de Tui ata que foi axusticiado polos militares do Glorioso Movemento Nacional o 27 de agosto de 1936...

para leer o artigo preme no botón de abaixo  

O campo de concentación de O Pozo

en A Pobra do Caramiñal

 Carlos Hernández, en su libro Los campos de concentración de Franco (B, 2019), da cuenta de la existencia de once campos en Galicia, dos de ellos situados en A Pobra do Caramiñal. Uno fue el de O Pozo, situado en la ribera derecha de la desembocadura del río das Pedras, al norte del municipio, muy cerca de donde muere otro pequeño río Lérez, que no tiene que ver con su tocayo de la ría de Pontevedra y que es mucho menos conocido...  

para leer o artigo preme no botón de abaixo 


Galegos desterrados aos Campos de Exterminio nazis

Presos españois en Mauthausen
Presos españois en Mauthausen

O 9 de marzo de 1939 a Cámara de deputados francesa presentou o Informe Valerie que desglosaba o número de refuxiados españois:

220.000 soldados; 170.000 mulleres, nenos e anciáns; 40.000 civís sanos, 10.000 civís feridos.

A maioría dos homes foron trasladados ás praias de Argelès e Saint Cyprien no Departamento de Pirineos Orientais. Outros foron levados a Vallespir e Cerdaña francesa. Máis tarde a Le Barcarès, tamén nos Pirineos Orientais...

para leer o artigo preme no botón de abaixo


Carta de Brasilino Álvarez Sobrino a súa nai 

Brasilino Álvarez Sobrino último alcalde republicano da Guarda, cargo que lle foi retirado polos militares responsables da rebelión militar o 27 de xullo de 1936, impoñendo a Francisco Antonio Moreno Álvarez "Paco Moreno" xefe do partido conservador Agrupación Regional de Derechas Autónomas de La Guardia – Sección Masculina (non estaban na CEDA), que tamén fora presidente do partido Unión Patriótica... 

para leer o artigo preme no botón de abaixo 


Republicanos do Baixo Miño acusados de querer dinamitar a ponte Tamuxe (O Rosal) que foron asasinados 

6 de agosto de 1936. Foi paseado, José Cardoso Martínez, de 30 anos de idade, autodidacta, de profesión barbeiro e labrego, republicano, natural e veciño de San Miguel de Tabagón (O Rosal), casado con Teófila Rivero González, fillos, Antonio, Sara e Argentina Cardoso Rivero. Executado pola Escuadra del Amanecer de Falanxe no poste da entrada a Goian. Acusado de, "...querer dinamitar el Puente Tamuje, con el objectivo de retrasar el paso de las Tropas del Glorioso Ejército Salvador de España". Infundo que o levou a tumba. Ninguén podía dar testemuña desas acusacións, nin apareceu dinamita, nin nada de nada. Seu cadáver apareceu tirado no lugar de O Marquiño (en Goian). Datos no Rexistro Civil de Tomiño. O alcalde do Rosal era Xosé María Alonso Francisco "O Cuncho", que tivo que fuxir por unha fiestra da Casa Consistorial para non ser fusilado... 

para leer o artigo preme no botón de abaixo


Los que no llegaron a Francia (II)

 Por Marcelino Laruelo Roa

La mar se llenó de trocitos de papel, de galones, estrellas y gorras. Cuando veían que iban a ser capturados por un barco nacionalista, todos se apresuraban a romper las cédulas de identificación, los carnets militares y de los partidos y sindicatos, y a tirarlo a la mar por la borda contraria a por donde se acercaba el enemigo. Todas las armas iban a parar al fondo del mar junto con las maletas llenas de billetes de los pagadores, y las que llevaban la documentación de batallones, ayuntamientos, partidos y sindicatos. Por eso en los archivos hay tan poca documentación 'roja' del final de la guerra en Asturias...

para leer o artigo preme no botón de abaixo

Los que no llegaron a Francia (I)

 Por Marcelino Laruelo Roa

Mar bella y noche clara no facilitaron la huida aquel 20 de Octubre de 1937. Decidió la suerte, como siempre. No todos los barcos de la huida los gobernaban marineros de verdad. Los más habilidosos trataron de escapar arrimándose a las rocas y cogiendo rumbo oeste. Algunos, hasta taparon la chimenea con un saco para que las chispas no les delataran. En ese pequeño trozo de mar entre Gijón y Avilés, y hasta seis o siete millas mar adentro, había demasiados barcos de distintas banderas...

para leer o artigo en PDF preme no botón de abaixo 


Diario Avance de Oviedo

Javier Bueno Bueno - Juan Antonio Cabezas Calenti e outros xornalistas relacionados co Campo de Concentración de Camposancos

Javier Bueno Bueno naceu en Madrid en 1891, fillo de Francisco Bueno Collantes e Soledad Bueno García, casado con María Brasero.

O diario Avance, editado en Oviedo (1931/1937) era de orientación socialista co soporte económico do "Sindicato de Obreros Mineros de Asturias" (SOMA-UGT). Na Revolución de Asturias de outubro de 1934 tivo un papel importante (segundo José Calvo Sotelo "fue el verdadero gestor moral de la Revolución"). Os militares represores consideraron o xornal "como el código fundamental de la Revolución"...

para leer o artigo en PDF preme no botón de abaixo


Relación de presos fallecidos por enfermedad dentro del Campo de Concentración de Camposancos o en otras prisiones a donde fueron trasladados

foto actual do campo de concentración
foto actual do campo de concentración

Rexistro Civil de A Guarda (Tomos 35 e 37)

Por José A. Uris Guisantes

1.-Alba García, Felipe, 29 años, soltero, labrador, hijo de José y Constantina, natural de Porquerizas (León). Falleció el 29/4/1940 a las 18 h. de insuficiencia mitral (reumatismo articular agudo) (Tomo 35.Folio 44)

2.-Alfonso Varea, José, 70 años, albañil, casado... 

para leer o artigo en PDF preme no botón de abaixo


Presos falecidos de enfermidade, fusilados e "paseados" no Campo de Concentración de Rianxo (A Coruña). Algúns trasladados desde o Campo de Concentración de Camposancos 

Campo de concentración de Rianxo 1938
Campo de concentración de Rianxo 1938

1.-Borbolla Cabezas, Anselmo, 42 años, labrador, viudo (2 hijos), natural de Rivadedeva, trasladado desde el Campo de Concentración de Camposancos al de Rianxo donde falleció el 8/12/1937 a causa de congestión cerebral.

2.-Bravo Feito, José, 19 años, natural de Brañavente - Salas (Asturias). Tasladado desde el Campo de Concentración de Camposancos al de Rianxo donde falleció el 7/1/1938 a causa de tifus abdominal...

para leer o artigo  en PDF preme no botón de abaixo


Campo de Concentración do Lazareto da Illa de San Simón (Redondela)

Falecidos por enfermidade, fusilados e "paseados"

a illa de San Simón dende a praia de Cesantes
a illa de San Simón dende a praia de Cesantes

Esta illa foi coñecida como Lazareto de San Simón debido a que a finais do século XIX e primeiros do XX a illa dispuña dun lazareto onde pasaban a corentena os mariñeiros e tripulantes dos barcos que se achegaban a Vigo, sospeitosos de traer enfermidades infecto contaxiosas como o cólera dende América ou calquera outro porto estranxeiro.

O Lazareto de San Simón pertence ó Concello de Redondela que foi construído en 1838 para atender (como dixen) a enfermos procedentes das colonias de Ultramar (Cuba, Puerto Rico e Filipinas), enfermos que debía estar en corentena para curarse de enfermidades tropicais, desintería, cólera, tuberculose,etc. Entre 1842 a 1854 tiveran que fondear obrigatoriamente a carón da illa un total de 2.439 buques con un total de 46.000 persoas a bordo.

A illa de San Simón está formada por dúas illas (San Simón e San Antonio), unidas por unha ponte. En San Simón estaban os pavillóns dos presos, cociñas, capela e locutorios. En San Antonio estaba a guarnición militar. Había instaladas sete torres de madeira para vixilancia.

Neste penal estaban internos presos da provincia de Pontevedra despois da sublevación militar contra a República e mais tarde ingresarían mais detidos chegados de distintos frontes de guerra...

para leer o artigo preme no botón de abaixo


Presos asturianos fusilados e falecidos no Campo de Concentración de Figueirido (Pontevedra)

dibuxo do preso Florentino Trapero 1941
dibuxo do preso Florentino Trapero 1941

A maioría procedentes do Campo de Concentración de Camposancos e de Asturias.

El antiguo cuartel de artillería de Figueirido en 1936 fue convertido en "Puesto de Concentración de sospechosos". Con la caída del Frente Norte de guerra pasó a denominarse "Campo de Concentración de Figueirido", donde a partir de 1937 comenzaron a llegar cientos de presos desde Asturias en vagones de transporte de ganado y desde A Coruña a donde llegaban por mar...

para ver o artigo en PDF preme abaixo


Fusilados en Ourense no cuartel de San Francisco e na explanada do Campo de Aragón, do interior do cuartel 

antigo Cuartel de San Francico actual sede do Arquivo Histórico Provincial
antigo Cuartel de San Francico actual sede do Arquivo Histórico Provincial

Procedentes do Campo de Concentración de Camposancos onde foron xulgados, e outros xulgados e condenados en Ourense...

para ver o artigo en PDF preme abaixo


Fusilados e paseados en Pontevedra 

monumento as victimas do franquismo na rúa 12 de novembro
monumento as victimas do franquismo na rúa 12 de novembro

Fusilados e paseados en Pontevedra procedentes do Campo de Concentración de Camposancos onde foran xulgados en Consello de Guerra Sumarísimo polo Tribunal Militar Permanente Nº 1 procedente de Xixón. En xeral foron axustizados no km. 1 da Avda. Uruguai ...

para ver o artigo en PDF preme abaixo 


Fusilados no Forte do Castro (Vigo)

placa conmemorativa na entrada do Forte do Castro
placa conmemorativa na entrada do Forte do Castro

Neste lugar foron executados trinte e tres presos procedentes do campo de Concentración de Camposancos, onde foran xulgados en consellos de guerra polo Tribunal Militar Permanente nº 1 procedente de Xixón...

para ver o artigo en PDF preme abaixo 


Relación de presos internos no Campo de Concentración de Camposancos, sentenciados a pena de morte que foron executados en Tui en 1938

Monumento a los fusilados en Tui, inaugurado en 1999
Monumento a los fusilados en Tui, inaugurado en 1999

 Xulgados en distintos Consellos de Guerra celebrados polo Tribunal Militar Permamente Nº 1 procedente de Xixón, presidido polo comandante de cabalería Luís de Vicente Sasiaín, que foron executados en Tui.

Debido ao impacto social que significou no pobo guardés e bisbarra a execución/fusilamento de corenta e oito (48) presos no mesmo día ...

para leer o artigo preme no botón de abaixo


Presos internos no Campo de Concentración de Camposancos, xulgados ou non, sentenciados a morte e executados en distintos lugares de Paraños/A Sangriña - A Guarda

Cemiterio de Sestás
Cemiterio de Sestás

Por José A. Uris Guisantes

Xulgados en Consello de Guerra polo Tribunal Permanente Nº 1 en Camposancos que presidía o comandante de cabalería Luís de Vicente Sasiaín en distintos consellos de guerra, agás Francisco Pérez Marcos de 42 anos que sería executado sen xuízo previo antes da chegada do Tribunal a Camposancos. Os demais foron xulgados...

para leer o artigo preme no botón de abaixo


Os corenta e nove presos fusilados e enterrados na Fosa Común de Sestás

muro do cemiterio contra o que foron fusilados
muro do cemiterio contra o que foron fusilados

O 17 de maio de 1938 chegan a vila de A Guarda os compoñentes do Tribunal Militar Permanente Nº 1 procedente de Xijón onde estivera actuando. Presidía o Tribunal o comandante de cabalería, Luís de Vicente Sasiaín...

para leer o artigo preme no botón de abaixo  


Fuga de prisioneros del Campo de Concentración de Camposancos 

Por José A. Uris Guisantes 

El 9 de febrero de 1938 se llevó a cabo la fuga de siete presos del Campo de Concentración de Camposanos, vestidos con ropas y gorro de falangistas. Salieron en dos grupos por el portalón de entrada al campo...

para leer o artigo preme no botón de abaixo


A Fosa Común de Sestás

En sesión plenaria celebrada o 15 de xuño de 1938, presidida polo alcalde Mariano Jiménez Hueto, a Corporación, seguindo as instrucións do Comandante Militar do Campo de Concentración para "ejecutar sentencia" , acordou habilitar un lugar entre o cemiterio civil e o muro do cemiterio católico...

para leer o artigo preme no botón de abaixo


Historia do Campo de Concentración de Camposancos 

O 20 de xullo de 1936, Franco pediulle aos xenerais que debían organizar campos de concentración para recibir, controlar e clasificar aos miles de presos republicanos que os exércitos nacionais tiñan no seu poder...

para leer o artigo preme no botón de abaixo


Orixe das instalacións convertidas en Campo de Concentración de Camposancos

En 1830 o emigrante guardés Juan Antonio Español López, chegado de Guatemala uns anos antes (aprox.1820), abriu un almacén de importación- exportación de mercadorías en O Pasaxe de Camposancos e construiu pola súa conta un peirao para ...

para leer o artigo preme no botón de abaixo

Unidade didáctica, Guía do profesorado e Caderno de actividades

A unidade didáctica "O Campo de concentración de Camposancos" está pensada para alumnado de 4º de ESO, no tema dedicado á Guerra Civil Española, nos apartados correspondentes á represión contra os partidos e os sindicatos e á perda da democracia e das liberdades políticas. Consta dunha guía para o profesorado e dun caderno de actividades para o alumnado. A presente guía pretende servir de axuda ó profesorado que considere oportuno reflexionar sobre a represión exercida polo franquismo durante a Guerra civil e nos primeiros anos da posguerra. Divulgar o sucedido en na contorna do Instituto da Sangriña -nos lugares de Paraños e Sestás- ou no colexio dos Xesuítas da Pasaxe, contribuirá non só a recuperar e manter viva a nosa historia en todas as súas dimensións senón tamén a recuperar a memoria democrática. Nestas orientacións trataremos das circunstancias que rodean o golpe de estado e a conseguinte Guerra Civil, da relación entre o golpe militar e a represión planificada, da evolución do campo de concentración e da memoria da represión na actualidade.

Guía do Profesorado en galego

Caderno de Actividades en galego